نحوه از بين بردن مشكلات درس عربي دانش آموزان

مقدمه:

امروزه در آموزش و پرورش دنيا دو جزء لاينفك در امر آموزش و بعد از آن يادگيري وجود دارد . كه يكي معلم و ديگري شاگرد است . اين معلم است كه با آموزش صحيح خود مي تواند زمينه ي رشد و شكوفايي استعدادهاي نسلي را فراهم كند . معلم براي اينكه بتواند موفقيت در كار خود ايجاد كند بايد انگيزه هايي در شغل خود داشته باشد . واقعا شغل و رشته تحصيلي اش را دوست داشته باشد و به آن عشق بورزد و مهارتهاي كافي را كسب كرده باشد و با استفاده از روشهاي مناسب تدريس ، استفاده از روشهاي فعال گروهي ، تشويق دانش آموزان به يادگيري بهتر و عميق تر ، بيان اهميت هي يادگيري درس عربي استفاده از وسايل كمك آموزشي و شيوه هاي نوين تدريس و غيره .......... دانش آموز را در يادگيري درس عربي ياري كند . اين طرح تحقيق با ارائه سوال هايي در مورد عوامل موثر در ايجاد انگيزه و پاسخ به سوالات و بررسي آنها و نتيجه گيري مي تواند به عنوان ابزاري در اختيار معلمي قرار گيرد كه به مبارزه با جهل و تربيت نيروهاي متفكر و انديشمند آينده كشور در آيد اميدوارم كه از عهده اين مهم برآمده باشم.

« چگونه مشكلات درس عربي دانش آموزان را رفع كنيم »

فهرست مطالب

عنوان

مقدمه

تشخيص و بيان مسئله

بيان وضعيت موجود

گردآوري اطلاعات و شواهد (1)

گردآوري اطلاعات و شواهد (2)

انتخاب راه جديد و موقتي

نتيجه گيري


تشخيص و بيان مسئله :

نظامهاي آموزشي و فعاليت هاي حاكم برآن با توجه به پيشرفت جوامع ، همواره دستخوش تغيير و تحول است و تحول آموزشي ، خود معلول تحول اجتماعي و تحول علوم و تحول علوم و تكنولوژي است زيرا در يك جامعه ساده ، نياز ساده و روش ارضاي نياز ها ساده است . در چنين جوامعي دايره آموختني ها محدودند اما در جوامع پيچيده و پيشرفته سرعت تحول نظامهاي آموزشي آنچنان سريع است كه هر چند يكبار در ساختار نظام آموزشي دگرگوني كلي ايجاد مي شود ، به همين دليل در دنياي امروز ، با توجه به پيشرفت سريع علوم و تكنولوژي ، نه مي توان به تمام دانش موجود دست بافت و نه مي توان هر شخصي را با هر خصوصيتي به كار تدريس واداشت « مهارتهاي آموزشي و پرورشي ، روشها و فنون تدريس » پيش گفتار ص 13 نويسنده حسن شيباني سال 1371 و از طرفي امروز كار معلمي همچون مشاغل ديگر به تخصص هاي ديگري نياز دارد ، معلم امروز بدون آگاهي از روانشناسي ، فلسفه و اصول يادگيري ، روش ها و فنون تدريس هرگز قادر نخواهد بود وظيفه خطير خود را به نحو شايسته انجام دهد . امروز ما نمي توانيم به اتكاي داشتن مدرك ديپلم ، ليسانس يا بالا تر وارد كلاس شويم زيرا شناخت شاگردان و آگاهي از فرايند تدريس ،نخستين نيازي است كه هر معلم كارآمد بايد احساس كند معلم بايد قادر باشد شناخت شاگردانش ، محتواي آموزشي را تا حد امكان بر اساس نيازهاي آنان انتخاب كند و با در نظر گرفتن توانايي هاي ايشان به ايجاد وضعيت مطلوب آموزشي اهتمام ورزد ، او بايد ضمن هماهنگي لازم بين ويژگيهاي فردي و فعاليت هاي آموزشي ، آموزش و يادگيري را براي آنان به صورت تجربه اي شيرين و لذت بخش درآورد. اگر شاگردان بتوانند در حين آموزش و پرورش ، استعدادهايشان را شكوفا سازند و پيوسته احساس موفقيت كنند. و در مدرسه فرصت بررسي مسائل شخصي و اجتماعيشان را داشته باشند براحتي مي توانند ارزشهاي اجتماعي و فرهنگي شايسته خود را به دست آورند را احساس بي كفايتي كه از عملكرد غلط مدرسه و معلمان است درامان باشند ( مهارتهاي آموزشي و پرورشي ، ص 15 حسن شيباني )

ما در اين تحقيق به دنبال اين هستيم كه فعاليتهاي آموزشي درس عربي و صرف افعال را با توجه به پيشرفت علوم و فنون به دانش آموزان بياموزيم وظيفه ما در فرايند آموزش صرف فعل عربي دانش آموزان اين است كه به آنان بفهمانيم كه چرا بايد درس عربي را بياموزند و چه عواملي باعث مي شود كه دانش آموزان نسبت به اين درس بي علاقه و يا بعضا آن مشكل تلقي كنند.

و معلم چگونه مي تواند ؟ دانش آموزانش را به درس عربي تشويق و ترغيب كند ؟ و علت اينكه چرا دانش آموزان به درس بيگانه ديگري مثل زبان انگليسي علاقه نشان مي دهند ولي نسبت به درس عربي كه نزديكتر به زبان ماست و زبان قرآن است علاقه نشان نمي دهند. و در نهايت اين سوالي است كه ذهن من را به خود مشغول كرده است . چه كنيم تا دانش آموز به درس عربي و صرف فعل ها علاقه مند شود و بتواند با عشق و علاقه آن را فرا گيرد؟

وضعيت موجود :

مدرسه اي كه من در آن تدريس مي كنم در يكي از نواحي مشهد واقع شده است دانش آموزان كلاس ها حدودا بين 25 تا 30 و بعضا بيشتر هستند.

اكثرا دانش آموزان با مشكلاتي از جمله فقر اقتصادي ، فرهنگي دست و پنجه نرم مي كنند. طي چندين سالي كه مشغول به تدريس مي باشم با اين مشكل روبرو هستم كه در دانش آموزان در درس عربي خصوصا صرف و فهم افعال ضعف دارند. و اين يك مسئله شايع است در ارزشيابي ها كلاس اين موضوع به طور واضح مشهود است.

( اين مسئله من را به كنكاش وادار كرد كه چرا دانش آموزان در درس عربي ضعيف هستند و هيچ انگيزه اي براي يادگيري بهتر آن ندارند )

دانش آموزان را گروه بندي نمودم و به صورت گروهي ارزشيابي در رابطه با اين درس انجام شد. نتيجه گرفتم كه آنها معني افعال را نمي دانند در نتيجه در بيان صيغه و زمان و ضمير آن مشكل دارند اين مشكلات مرا بر آن دست با داشتن وضعيت موجود چاره اي بينديشم.

گردآوري اطلاعات و شواهد 1 :

در راستاي اين تحقيق براي جمع آوري اطلاعات از يافته هاي علمي و تحقيقات مرتبط با موضوع ، مصاحبه ها ، مشاهدات و پرشنامه ها به شرح ذيل استفاده گرديد .

بعد از اين اقدام شروع به مطالعه و تحقيق راجع به شيوه هاي تدريس عربي نمودم و كتب و مجلات مربوطه را مطالعه كردم و براي بدست آوردن نتايج بهتر و دقيق تر از اينترنت استفاده نمودم .در مصاحبه علل ضعف دانش آموزان از مدير ، اولياي دانش آموزان و حتي خود دانش آموزان پرسيدم نتايج حاصل از مصاحبه ها از مدير و اولياي دانش آموزان و خود دانش آموزان به شرح ذيل مي باشد .

نظر مدير مدرسه :

شايد در رابطه با درس عربي برنامه ريزي درستي نشده است .

نظر اولياي دانش آموزان :

آنان درس عربي را ضروري مي دانستند و عقيده شان اين بود كه چون نزديك به قرآن است فرزندانشان بايد آن را بياموزند .

نظر خود دانش آموزان :

از آنان خواستيم كه بصورت كتبي نظر خود را بيان كنند .آنان اظهار بي علاقه گي كرده بودند . و گفته بودند ما نمي توانيم آن را بنويسيم – تمرين ها را خودمان حل نمي كنيم چون قواعدش را نمي توانيم ياد بگيريم ، دبيران سالهاي گذشته تدريسشان خوب نبوده است . ساعت درس عربي كم است . اين درس تنوع و جذابيت ندارد و خسته كننده است.

شواهد 2:

بنابر اين : برآن شديم بعد از مصاحبه و نظر خواهي مشاهداتي را در اين زمينه انجام دهيم سعي كردم از ارزشيابي تشخيصي و گروهي استفاده كنم : زيرا معتقدم كه معلم قبل از تدريس هر مطلب آموزشي بايد مشخص كند كه آيا دانش آموزان توانايي و مهارتهايي را كه لازمه فراگيري مطالب جديد است دارد يا خير ؟ به دست آوردن چنين اطلاعاتي مستلزم ارزشيابي است .

اتنخاب راه جديد موقتي :

با توجه به مدارك و آنچه كه از صحبت هاي دانش آموزان مشخص شد برآن شدم كه مجددا مطالعه اي در زمينه ي صرف امتحان عربي داشته باشيم بايد راهي پيدا مي كردم كه بتوانم دانش آموزان را به درس عربي علاقه مند كنم .

يكي از عواملي كه در حين امتحان از دانش آموزان و يا پرسش درس مشاهده كردم. اين بود كه آنان در عين اينكه به اين درس بي علاقه هستند اضطراب هم دارندو نخست خواستم اظطراب را رفع كنم زيرا نگراني و اضطراب موجب مي شود كه رغبت و تمايل آنها هم كم شود چنين دانش آموزاني با خودشان مي گويند من كه نمي توانم ياد بگيرم چرا تلاش كنم.اين دانش آموزان مدام در حال كشمكش با خودشان هستند. بنابراين اگر محيط كلاس براي دانش آمزان طوري محيا شود كه بدون نگراني يا تحقير شدن يتوانند در كلاس حاضر شوند باعث دلگرمي و آرامش آنها مي شود .( تكنولوژي آموزشي 5 – ص 24 )

در جريان تدريس به سه مرحله بايد توجه شود :

1-    تدريس بايد هدف داشته باشد .

2-    روش تدريس بايد متناسب با هدف و مقصود باشد يعني بيان كننده آن چيزي باشد كه قرار است يادگرفته شود .

3-    مفهيم به طريقي ارائه شود كه مطابق فهم و توانايي شاگردان باشد ( مهارتهاي آموزش و پرورشي روشها و فنون حسن شعباني ص 116 ) يكي از روشهايي كه در تدريس عربي و خصوصا صرف افعال باعث ايجاد انگيزه و علاقه بيشتري در دانش آموزان شده ( استفاده از پانتوميم ) با انجام حركات و ايما و اشاره دانش آموزان بايد كار مورد نظر را به عربي بيان كنند . اين كار و روش باعث جذب شدن و پويا شدن كلاس عربي من شد .

با مطالعه پايان نامه مريم فتحي ( بهار 83 عنوان پايان نامه،بررسي عوامل موثر در ايجاد انگيزه در يادگيري درس عربي ) از راهكارهاي پيشنهادي ايشان موارد زير انتخاب شد .

1-    برگزاري كلاسهاي ضمن خدمت براي دبيران جهت آشنايي با روش جديد تدريس .

2-    استفاده دبيران از روشهاي فعال تدريس ، به جاي روشهاي قديمي و معلم محور .

3-    تاكيد معلمان در كلاس بر استفاده از روشهاي فعال گروهي در بين دانش آموزان .

4-    استفاده از وسايل كمك آموزشي در كلاس .

5-    آشنا كردن دانش آموزان با اهميت زبان عربي در كلاس و بيان كاربردهاي آن در جامعه.

روشهايي براي ايجاد انگيزه مطالعه در دانش آموزان :

1-    با رفتار خويش الگوي علاقه به مطالعه را در فرزندان به نمايش بگذاريد.

2-    يادگيري مشاهده اي قويترين ، پايدار ترين نوع يادگيري است .

3-    احساس توانمندي را به فرزندان تقويت كنيد .

4-    اگر دانش آموز معترض باشد نمي تواند تكليف خاصي را انجام دهد بدانيد كه با تلاش آن تكليف را مي تواند انجام دهد.

5-    فرزندان را به هدف گذاري وادار كنيد .

( ص 19 – راهكارهايي جهت علاقه مند نمودن دانش آموزان به مطالعه و فعاليت هاي گروهي – بهروز رنجبر )

الف :

1-    چينش نيمكت ها : دانش آموزان با معلم خود چهره به چهره باشند .

2-    تهويه و تعداد دانش آموزان : بصورت مستمر هواي تازه و پر اكسيژن در كلاس جريان باشد تا حالت رخوت و كسالت از دانش آموزان دور شود .

ب : ابراز تشويق : تشويق جلوه اي از تحسين و تقدير است و نوعي تاييد براي فرد است بطور كلي تشويق عامل وادار كننده است كه به انسان نيرو و انرژي مي دهد. حاصل تشويق ممكن است فايده اي براي آدمي نداشته باشد ولي به او اطمينان مي دهد كه عملش عاقلانه و مورد تاييد بوده است و در نتيجه موجب دلگرمي و نشاط او مي شود.

ج:خواب كافي دانش آموزان در اوقات قبل از كلاس و ورود به مدرسه : خواب مثل تغذيه كار غريزي است و هر يك از اين دو جزعي از غريزه بقاء است دانش آموزاني كه خواب كافي نداشته باشند عصبي ، نگران ، نا پايدار و سپس مضطرب شده و از مرحله رواني شديد به مرحله كوفتگي و خستگي مي رسد.

بعد از مرحله اضطراب كه بايد حل شود عوامل موثر در يادگيري مورد بررسي قرار داديم :

1-    آمادگي : شايد بايد از لحاظ جسمي ، عاطفي ، عقلي رشد كافي كرده باشند تا بتوانند به خود ياد بگيرند.آمادگي افراد متفاوت است فرد ممكن است از لحاظ عقلي آمدگي داشته باشد ولي از لحاظ عاطفي نه ، مثلا از معلم ترس داشته باشد ، احساس عدم امنيت ، دلهره ، اضطراب ، پريشاني فكر اين ها باعث اختلال در يادگيري مي شود.

2-    انگيزه و هدف : ميل و رغبت دانش آموزان به آموختن محركي است كه نيروي فعاليت را افزايش مي دهد . يكي از عوامل ايجاد انگيزه هدف است ، هدف به فعاليت انسان جهت و نيرو مي دهد .

3-    تجارب گذشته : آموخته هاي دانش آموزان در حد وسيعي تحت تاثير تجارب گذشته او است يعني گذشته و حال و آينده او با هم ارتباط دارد .

4-    موقعيت و محيط كاري : محيط ممكن است فيزيكي باشد مانند نور ، هوا و امكانات آموزشي يا عاطفي باشد .

5-    روش تدريس : از مهم ترين عوامل تشكيل دهنده محيط هاي آموزشي است كه بر هيچ فردي پوشيده نيست معلم با شناخت امكانات به تجهيز مناسب محيط آموزشي مي پردازد و محيط و امكانات را سازماندهي مي كند .

6-    تمرين و تكرار : تمرين تكرار در كل فرايند يادگيري و حيطه هاي مختلف آن بويژه حيطه رواني حركتي انكار نا پذير است ، و همينطور كيفيت اجراي تمارين و مقدار زمان آن نقش بسيار مهمي دارد .

 

نتيجه گيري :

اين طرح تحقيق باعث شد با ديدي باز تر و انگيزه اي بيشتر به امر تدريس ادامه دهم با توجه اقدام پژوهي هايي كه انجام شد به اين نتايج دست يافتم كه :آموزش زبان عربي درس عربي شيرين و جذاب مي شود در صورتي كه دبير و معلم محترم خود ، به اين درس عشق بورزد و در صورتي كلاس پويا و سر زنده خواهد داشت كه از شيوه هاي نوين تدريس استفاده و از معلم محوري پرهيز كند و با شركت در كلاس هاي ضمن خدمت و با ارتقاء سطح علمي خود ، بيشتر و بهتر در اين سنگر به فعاليت بپردازد.