درس عربي را چگونه ياد بگيريم

درس عربي، درسي است كه اغلب داوطلبان كنكور به آن توجه كمتري دارند و اين موضع را مي توان در ميانگين درصدهاي كسب شده از سوي داوطلبان در اين درس در كنكور هر سال مشاهده كرد. در سال هاي اخير ، زبان عربي در آزمون هاي سراسري داراي اهميت زيادي شده است.
اگر به سير صعودي كنكور، در دو درس انگليسي و عربي در 15 سال اخير نگاهي بيندازيم، مي بينيم كه دانش آموزان در درس زبان انگليسي پيشرفت بسيار زيادي داشته اند، ولي در درس عربي اين امر با كاهش چشمگيري همراه بوده است. شايد يكي از دلايل اين موضوع ، مفهومي تر شدن پرسش هاي عربي و نياز به احاطه كامل بر مباحث اين درس براي حل مسائل مطرح شده در كنكور باشد؛ از سوي ديگر به نظر مي رسد كه توجه داوطلبان به زبان انگليسي و اين تصور كه عربي وقت گير را مي توانند با خوب تست زدن در درس زبان انگليسي جبران كنند، موجب كم توجهي داوطلبان به درس عربي در كنكور شده است؛ البته كساني كه به اين درس توجه ويژه دارند، برخلاف ديگران ميتوانند در كنكور درصد خوبي به دست آورند و به بهبود رتبه خود كمك كنند.

كاهش درصد دانش آموزان در درس عربي باعث شده است كه اين درس در كنكور از انحراف معيار بالايي برخوردار شود، بدين معني كه بيشتر دانش آموزان، عربي را با درصد پايين مي زنند و كسب نمره بالا در عربي، يك امتياز بسيار بزرگي محسوب مي شود.
يكي از مشكلاتي كه داوطلبان در مطالعه عربي براي كنكور با آن مواجهند، اين است كه عربي را چگونه بخوانند تا نتيجه بهتري كسب كنند. در توضيح بايد اشاره كرد سوالات عربي چند قسمت است:
1_ بخش اول ، ترجمه كه شامل 8 سوال است و اين سوالات عبارتند از : 5 سوال ترجمه عربي به فارسي، 2 سوال ترجمه فارسي به عربي (تعريب) . 1 سوال از مفهوم است.


2- بخش دوم، درك مطلب است كه شامل 9 سوال است كه شامل 4 سوال از متن داده شده و 2 سوال تشكيل (حركت گذاري) و 3 سوال تجزيه و تركيب (التحليل الصرفي و الاعراب) است.


3- بخش سوم ، مربوط به قواعد عربي 2 و 3 است كه شامل 8 سوال است كه 1 سوال از اعلال، حدود 2 سوال از مرفوعات، حدود 3 سوال از منصوبات و 1 سوال از انواع اعراب و اعراب فعل مضارع و 1 سوال از صفت و مضاف اليه و ... است؛ پس بايد به كل كتاب اشراف داشته باشيد؛ اما چگونه اين موضوع ممكن است؟
با توجه به تقسيم بندي فوق اگر 8 سوال ترجمه و 4 سوال درك مطلب را كه همگي مربوط به دانستن ترجمه است با هم جمع كنيم، حدود 50 درصد از سوالات كنكور درس عربي مي شود، البته مي دانيم كه گاهي پاسخگويي به قواعد نيز مستقيم يا غير مستقيم به دانستن ترجمه ارتباط دارد؛ به اين ترتيب ، ارزش ترجمه و درك واژگان داراي ارزشي بيش از 50 درصد است؛ به همين دليل پيشنهاد مي شود كه داوطلب كار خواندن عربي خود را با ترجمه آغاز كند و تا آخر، مطالعه و تست و تمرين و ... ترجمه در اين درس را رها نكند.
خوب حالا كه به ارزش ترجمه و دانستن معني لغات در درس عربي پي برديد، براي اينكه نتيجه خوبي از مطالعه و تلاش خود بگيريد ابتدا بايد قواعد هر درس را از روي كتاب و جزوه مدرسه بخوانيد. در قواعد، سعي كنيد كه به تمام نكات از جمله افعال تسلط كافي پيدا كنيد. اين نكته را خاطر داشته باشيد كه براي يادگيري بهتر قواعد، مخصوصا اگر اشكالي در يادگيري كامل آنها داريد، حتما قواعد مربوط به دوره راهنمايي را مطالعه كنيد و پس از اينكه مطمئن شديد ابهامي وجود ندارد تمرين هاي هر درس را بدون نگاه كردن به پاسخ هاي آن حل و تك تك آنها را در طول حل كردن معني كنيد. پس از خواندن قواعد، شروع به تست زدن نماييد و اشكالات و نقاط ضعف خود را پيدا كنيد و تا آنجا كه مي توانيد، دايره فراگيري لغات خود را افزايش دهيد. در اين مسير، داوطلبي موفق است كه هر وقت تست هاي عربي را براي حل قواعد مي بيند، سعي كند كه به لغات آن توجه ويژه اي كند. اين تلاش شما بي نتيجه نمي ماند و پس از مدتي كلمات ، عبارات و واژگان تكرار اين تست ها مي شود و به اين وسيله كاملا به لغات تسلط پيدا مي كنيد و دقت كنيد درس عربي ، درسي است كه در آن تست زدن به اندازه خواندن اهميت دارد و مرور چندباره قواعد عربي بدون تست زدن نمي تواند ما را كاملا به سر منزل مقصود برساند. تثبيت اطلاعات و نكته هاي عربي با تست زدن انجام مي پذيرد تا نقاط ضعف و قوت داوطلب آشكار شود و مرور آنها مسلط ما را به قواعد و نكته ها بيشتر مي كند. تست هاي عربي را به صورت تركيبي بزنيد نه به صورت طبقه بندي شده؛ زيرا مثلا وقتي شما در حال تست زدن جزوات هستيد، مسلما به طور ناخودآگاه گزينه اي را كه كسره دارد انتخاب مي كنيد و متوجه نمي شويد كه بالاخره آن درس را ياد گرفته ايد يا نه. حتما در هنگام زدن تست، سوال ها و تك تك گزينه ها را معني كنيد؛ حتي اگر تست مربوط به ترجمه نباشد و فقط قواعد را در نظر نداشته باشيد.
بعد از جا افتادن قواعد يك درس، متن آن درس را خط به خط بخوانيد و جملات را تجزيه و تحليل و معني كنيد. سعي كنيد كه معني كلمات را در جمله ياد بگيريد تا بهتر در ذهن بماند. به ياد داشته باشيد همان گونه كه در بالا نيز اشاره كرديم، ترجمه از قواعد مهم تر است؛ يعني اگر شما صرفا قواعد بخوانيد، مطمئن باشيد كه نتيجه نخواهيد گرفت (براي موفقيت بيشتر پيشنهاد مي كنيم كه ايات قرآن را نيز تجزيه و تحليل كنيد).
با اينكه كتاب درسي ، مهم ترين منبع درس عربي براي كنكور است، اكثر داوطلبان به هيچ عنوان از كتاب درسي استفاده نمي كنند؛ چون اين درس در پيش دانشگاهي (به جز در رشته علوم انساني) تدريس نمي شود، به همين دليل، كتاب عربي به فراموشي سپرده مي شود و همه دانش آموزان به خواندن يك كتاب كمك درسي يا جزه و زدن تست هاي طبقه بندي قناعت مي كنند؛ در حالي كه در سال هاي اخير، خيلي به ترجمه و درك مطلب در عربي اهميت داده شده است و بسياري از تست هاي قواعد هم در صورت معني كردن درست سوال و گزينه هاي آن براحتي حل مي شوند.
بعد از خواندن هر درس و ترجمه آنها و زماني كه احساس كرديد كه بخوبي به ترجمه دروس مسلط شده ايد، به سراغ تست هاي درك مطلب برويد و به صورت آهسته و پيوسته مثلا از اول سال، هفته اي يك تا سه متن درك مطلب بخوانيد و سعي كنيد كه به مطالب تسلط پيدا كنيد. پس از مدتي خواهيد ديد كه چقدر درك مطلب برايتان آسان تر شده است. وقتي احساس كرديد كه به ترجمه و قواعد معمولي عربي مسلط شديد، خلاصه اي از قواعد را تهيه كنيد كه در آن به نكته هاي خيلي مهم و استثناها پرداخته شده باشد. پس از اين مرحله سعي كنيد كه به سراغ تست هاي مربوط به اين قسمت رفته و اين تست ها را نيز ترجمه و حل كنيد.
در مطالعه اين درس نيز مانند همه درس هاي ديگر، خلاصه برداري از قواعد يا يادداشت كردن لغات سخت براي مرور را فراموش نكنيد. مرور معني لغت هاي سخت و قواعد را در برنامه درسي خود بگنجانيد و به هيچ وجه نسبت به آنها بي تفاوت نباشيد. يكي از كارهايي كه به عنوان مرحله آخر در مطالعه عربي براي كنكور بايد انجام دهيد، اين است كه پس از تست زني هاي اوليه و وقتي مطمئن شديد كه مي توانيد تست زني سرعتي داشته باشيد اين كار را انجام دهيد (پيشنهاد ما اين است كه تست زني سرعتي را از فروردين شروع كنيد)؛ البته بايد توجه كنيد كه در ابتداي كار، 10 الي 15 تست را انتخاب كرده و هر تست را در زمان كمتر از يك دقيقه بزنيد و سپس درصد گرفته و بعد از آن با مراجعه به پاسخنامه ، اشكالات و نقاط ضعف را خود پيدا كنيد و با مراجعه به قواعد خلاصه شده يا قواعد مفصل در كتاب، مطالب را در ذهن تثبيت كنيد و اگر موفق به انجام اين كار نشديد، حتما از معلم يا دوستي كه تسلط بيشتري دارد، بپرسيد. اين گونه است كه شما كم كم به قواعد عربي تسلط پيدا مي كنيد و پس از آن مي توانيد به سراغ تست هاي بيشتري برويد و اين كار را ادامه دهيد. كار آخري بايد انجام دهيد اين است كه تست هاي درس عربي سال هاي قبل در آزمون سراسري و آزاد را حل كرده و رفع اشكال كنيد. در اين مرحله سعي كنيد كه خود را در شرايط واقعي كنكور قرار دهيد و ابتدا تست هاي آسان يا مواردي را كه به آنها تسلط بيشتري داريد، بزنيد و حتي اگر برخي از تست ها برايتان مشكل است، سوالات سخت را رها كنيد و پس از مطالعه تمام سوالات و پاسخگويي به سوالاتي كه جوابشان را مي دانيد، به سراغ سوال هاي دشوار برويد. حتما به انجام اين كار عادت كنيد؛ زيرا مديريت زمان در تست زني بسيار مهم است و اين تمرين به شما امكان مي دهد تا استفاده بهتري از معلومات و زمان خود ببريد.
حتما توجه داشته باشيد با اين احساس كه عربي، درس سختي است آن را مطالعه نكنيد؛ زيرا ميزان يادگيري شما كند خواهد بود. اگر تا الان قصد نداشتيد چندان براي درس عربي كنكور وقت بگذاريد يا فكر كنيد كه يادگيري شما در اين درس ضعيف است، ما به شما پيشنهاد مي كنيم كه حتما براي اينكه نتيجه خوبي در كنكور به دست آوريد، وقت كافي را براي عربي در برنامه خود بنگجانيد و به اين توصيه ها عمل كنيد:
1- ابتدا با اقسام كلمه در زبان عربي آشنا شويد.
2- خود را براي تسلط روي مهم ترين موضوع سوالات عربي، يعني ترجمه و درك مطلب آماده كنيد.
3- معني تمامي لغات عربي را بخوبي ياد بگيريد.
4- افعال را از نظر زمان (ماضي، مضارع، ماضي استمراري، ماضي بعيد، امر، نهي، نفي، جهد) و صيغه و اعراب مطالعه كنيد و ياد بگيريد.
5- براي هر قاعده عربي تا مي توانيد مثال هاي متعددي مطالعه كنيد و موارد استثناي هر قاعده را بخوبي ياد بگيريد و مثال هاي اين قسمت را براي مروزهاي مجدد يادداشت برداري كنيد.
6- كادرهاي كارگاه ترجمه در كتاب هاي عربي 1 ،2 و 3 را دقيق مطالعه كنيد و حتما سوال ها و تمرين هاي داخل هر كادر را خوب كار كنيد.
7- در تست هاي ترجمه فارسي به عربي، صرفا دانش لغوي كارآمد نيست. بلكه بايد به اركان به كارگيري كلمات در جمله، حتي به كارگيري اعراب صحيح آشنا باشيد.
8- در تست هاي ترجمه فارسي به عربي، تسلط روي دانش لغوي كمك مي كند؛ اما بيشترين كمك را به شما در حل اين گونه تست ها، بررسي «زمان فعل» به كار رفته، خواهد كرد.
9- در تست هاي ترجمه عربي به عربي كه طرح آن از سال 1382 در گروه آزمايشي علوم تجربي شروع شد، مطالعه كادرهاي «حول النص» به شما كمك مي كند.
10- حتما اصطلاحاتي را كه در زبان عربي به كار مي رود، در چارچوب كتاب هاي درسي استخراج كرده و بياموزيد، زيرا اين اصطلاحات، دانش ترجمه عربي شما را افزايش خواهد داد.
11- بعد از مطالعه هر مبحث عربي حداقل 30 تست بلافاصله براي آشنايي با آن مبحث و تمرين آن حل كنيد و هر تستي را كه نتوانستيد، حل كنيد به كتاب و جزوه مراجعه كنيد.
12- براي حل تست هاي قواعد عربي، پيشنهاد مي كنيم كه در هر دقيقه، دو تست حل شود؛ به همين دليل ، زماني كه تست ها را در زمان حل نمي كنيد و براي تمرين و تحليل كار مي كنيد از قانون «رد گزينه» استفاده كنيد؛ يعني عجولانه گزينه جواب را انتخاب نكنيد، بلكه گزينه هاي ديگر را با دليل حذف كنيد، به اين ترتيب، با كمترين بي دقتي و بيشترين اطمينان، گزينه جواب را انتخاب كرده ايد. اين كار مي تواند باعث افزايش حجم دوره شما نيز شود.
13- از بحث معلوم و مجهول عمدتا در سال هاي اخير در قالب افعال معتل سوال مي شود؛ به همين دليل، حتما افعال معلوم و مجهول را بخوبي فرا بگيريد. به ياد داشته باشيد كه صرف هر فعل در قالب مجهول، نشان از تسلط شما به آن افعال است.
14- مهم ترين فصلي كه بيشترين تست هاي مستقل را دارد، يعني منصوبات شامل مفاعيل،آموزش زبان عربي حال، تميز، منادا و مستثني را بخوبي مطالعه كنيد و حتما پس از مطالعه، تست هاي مختلف را با ترجمه هر تست كار كنيد. براي بازدهي بيشتر، علاوه بر حل تست هاي موضوعي از هر قاعده و بعد از تمرين روي هر مبحث، بايد اقدام به حل تست هاي مجموعه اي از كل منصوبات كنيد.
15- يكي از مهم ترين قسمت هاي عربي تجزيه و تركيب است. تجزيه و تركيب، علاوه بر اينكه در كنكور تست هاي مستقل دارد، از اركان مهم تست هاي درك مطلب نيز است. تمرين، تمرين و باز هم تمرين، بهترين پيشنهاد ما براي تسلط شما روي تجزيه و تحليل است.
16- پيشنهاد مي كنيم كه در جلسه كنكور به سوالاتي كه درباره «موضوع داستان درك مطلب» آمده است، بعد از حل تست هاي تجزيه و تركيب پاسخ دهيد تا با كمبود وقت در جلسه آزمون مواجه نشويد.